Khi mùa đông đến, thời tiết hanh khô và nhiệt độ thấp dễ khiến cơ thể suy giảm sức đề kháng, từ đó dẫn đến các triệu chứng ho, viêm họng, ho khan hay ho có đờm. Thay vì sử dụng thuốc tây ngay lập tức, nhiều gia đình vẫn ưu tiên dùng các phương pháp dân gian trị ho truyền thống – an toàn, dễ thực hiện tại nhà và ít gây tác dụng phụ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những mẹo dân gian trị ho mùa lạnh phổ biến, hiệu quả và phù hợp cho cả người già và trẻ nhỏ.

1. Lợi ích của phương pháp dân gian trị ho

• Tự nhiên, an toàn: Các loại thảo dược như gừng, tỏi, quất… rất thân thiện với cơ thể, ít gây kích ứng hoặc tác dụng phụ nếu sử dụng đúng liều.
• Giúp tăng sức đề kháng: Nhiều bài thuốc dân gian không chỉ sát khuẩn mà còn giúp cơ thể khoẻ mạnh hơn để chống lại bệnh.
• Chi phí thấp, dễ thực hiện: Hầu hết nguyên liệu có thể mua dễ dàng và chế biến nhanh tại nhà.
• Phù hợp cho nhiều đối tượng: Người lớn, trẻ em, người già đều có thể áp dụng nếu đúng cách và đúng liều.

2. Top các phương pháp dân gian trị ho mùa đông hiệu quả

2.1 Trà gừng mật ong

• Tác dụng: Gừng có khả năng làm ấm cơ thể, kích thích tuần hoàn máu, kháng viêm nhẹ. Mật ong giúp làm dịu cổ họng, giảm ho và kháng khuẩn tự nhiên.
• Cách làm: Thái 2–3 lát gừng tươi, đun với khoảng 200 ml nước sôi trong 5 phút → chắt lấy nước → khuấy 1–2 thìa mật ong khi nước còn ấm, không nên pha khi nước rất nóng để tránh làm mất enzym trong mật ong.
• Liều dùng: Uống 1–2 lần mỗi ngày, tốt nhất vào buổi sáng và tối trước khi ngủ.

2.2 Tỏi ngâm mật ong hoặc tỏi luộc

• Tác dụng: Tỏi chứa allicin – hoạt chất kháng khuẩn mạnh, có thể hỗ trợ giảm viêm trong đường hô hấp.
• Cách làm tỏi ngâm mật ong: Bóc vài tép tỏi, đập nhẹ, cho vào lọ sạch rồi đổ mật ong ngập → đóng nắp kín để nơi khô thoáng trong khoảng 3–4 ngày → dùng 1–2 tép tỏi + 1 thìa mật ong mỗi ngày (hoặc pha nước uống).
• Hoặc: Luộc tỏi, sau đó dùng tỏi luộc + nước tỏi để uống ấm – vừa trị ho, vừa làm ấm cơ thể.

2.3 Quất (tắc) chưng đường phèn

• Tác dụng: Quất (tắc) giàu vitamin C, giúp tăng đề kháng; đường phèn dịu vị, làm giảm ho, long đờm hiệu quả.
• Cách làm: Rửa sạch khoảng 5–6 quả quất, bổ đôi, bỏ hạt nếu muốn → cho quất vào bát + thêm đường phèn (khoảng 2–3 thìa) → chưng cách thuỷ trong 20–30 phút đến khi quất mềm và ra nước → uống nước và ăn cùi quất.
• Liều dùng: Có thể dùng 2–3 lần/ngày, đặc biệt khi cảm thấy cổ họng khô rát.

2.4 Lê chưng đường phèn kèm gừng

• Tác dụng: Lê giúp làm mát, làm dịu niêm mạc họng; đường phèn kháng khuẩn nhẹ; gừng tăng nhiệt cơ thể và giảm viêm.
• Cách làm: Khoét lõi lê, cho đường phèn + vài lát gừng vào trong lê → chưng cách thuỷ khoảng 45–60 phút → dùng khi còn ấm.
• Liều dùng: Người lớn có thể dùng 1 quả lê chưng/ngày hoặc chia thành vài phần nhỏ; trẻ nhỏ chỉ nên uống nước và ăn phần thịt lê một cách nhẹ nhàng.

2.5 Nghệ mật ong

• Tác dụng: Curcumin trong nghệ có khả năng kháng viêm mạnh, giúp giảm sưng niêm mạc họng, tăng cường miễn dịch.
• Cách làm: Trộn 1–2 thìa bột nghệ nguyên chất với 1 thìa mật ong + một chút nước ấm → khuấy đều → dùng 1 lần/ngày.
• Liều dùng: Dùng khoảng 1–2 tuần khi ho kéo dài (nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu sử dụng lâu dài).

2.6 Rễ cam thảo (licorice) pha trà

• Tác dụng: Cam thảo có đặc tính làm dịu niêm mạc họng, giảm viêm và long đờm nhẹ.
• Cách làm: Sử dụng rễ cam thảo khô (hoặc bột) pha với nước sôi → để 5–10 phút → lọc lấy nước → uống ấm.
• Liều dùng: 1–2 cốc nhỏ mỗi ngày (lưu ý: người huyết áp cao hoặc bệnh lý tim mạch nên tham khảo trước khi dùng cam thảo kéo dài).

3. Lưu ý khi sử dụng phương pháp dân gian trị ho

• Không lạm dụng: Dân gian có tác dụng hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn thuốc nếu ho nặng, viêm họng mãn hoặc ho kéo dài.
• Trẻ em và phụ nữ mang thai: Cần cân nhắc kỹ, nên tham khảo bác sĩ trước khi dùng các bài thuốc dân gian.
• Chất lượng nguyên liệu: Hãy chọn thảo dược sạch, organic nếu có thể, để tránh tạp chất hoặc thuốc trừ sâu.
• Tần suất hợp lý: Sử dụng quá nhiều quất chưng hoặc mật ong có thể ảnh hưởng đường huyết hoặc dạ dày.
• Đi kèm giữ ấm cơ thể: Bên cạnh chữa ho bằng thảo dược, cần giữ ấm cổ, ngực và chân – tránh lạnh sâu trong nhà.
• Uống đủ nước và nghỉ ngơi: Các bài thuốc dân gian hiệu quả hơn khi cơ thể được cấp đủ nước ấm và có giấc ngủ đủ 7–8 giờ mỗi đêm.

4. Khi nào cần đến bác sĩ?

Bạn nên đi khám nếu:

• Ho kéo dài hơn 1 tuần mà không thuyên giảm
• Có dịch mủ, đờm xanh hoặc vàng
• Khó thở, khò khè hoặc thường xuyên đau ngực
• Sốt cao > 39°C
• Ho kèm ói mửa (trong trường hợp trẻ em)

Trong trường hợp này, các bài thuốc dân gian chỉ nên được dùng như biện pháp hỗ trợ, không nên thay thế chẩn đoán và điều trị y khoa.

Kết luận

Các phương pháp dân gian trị ho mùa đông như trà gừng mật ong, quất chưng đường phèn, lê chưng đường phèn, nghệ mật ong và trà cam thảo đều là lựa chọn an toàn, hiệu quả và dễ thực hiện tại nhà. Khi dùng đúng cách, bạn không chỉ giảm ho, long đờm mà còn hỗ trợ tăng sức đề kháng và làm dịu niêm mạc họng.

Tuy nhiên, nếu triệu chứng ho kéo dài hoặc nghiêm trọng, bạn nên tham khảo bác sĩ để được đánh giá đúng cách và điều trị phù hợp.